دولت سرباز می&zwnjخواهد، دعاگو نمی&zwnjخواهد - وبلاگ آژانس الکترونیکی

به گزارش وبلاگ آژانس الکترونیکی، تاریخ کشورمان پر است از نام افرادی که همیشه دربرابر بیگانگان مقاومت کردند.

به گزارش وبلاگ آژانس الکترونیکی به نقل از وبلاگ آژانس الکترونیکی، صفحه های تاریخ کشورمان پر است از نام افرادی که با تمام توان در برابر بیگانگان مقاومت کردند؛ اما از بد سرنوشت به دست هم وطنان سرسپرده خود از میان برداشته شدند؛ یکی از این نام ها میرزا ابوالقاسم است.

میرزا ابوالقاسم قائم مقام فراهانی فرزند سیدالوزراء میرزا عیسی معروف به میرزا بزرگ از سادات حسینی و از توابع اراک بود؛ در سال 1200 هجری شمسی پدرش میرزا بزرگ قائم مقام درگذشت و بین دو پسرش، میرزا ابوالقاسم و میرزا موسی، بر سر جانشینی پدرشان اختلاف ایجاد شد؛در نهایت حاجی میرزا آقاسی به حمایت از میرزا موسی برخاست، ولی اقدامات او به نتیجه نرسید و سرانجام میرزا ابوالقاسم به امر فتحعلی شاه قاجار به جانشینی پدر نائل شد، علاوه بر این لقب سیدالوزراء، قائم مقام و کمالاتی همچون نویسندگی، سیاستمداری، شاعر پیشگی و پارسایی و هچنین وزارت نایب السلطنه هم برای او به جا ماند؛ دقیقا از همین تاریخ بود که اختلاف حاجی میرزا آقاسی و قائم مقام به وجود آمد.

دوست و دشمن او را با صفت هایی همچون مردی فوق العاده باهوش، صاحب فکر، با اراده و یک دیپلمات کامل می شناختند؛ اما همین ویژگی ها حسادت دشمنان او را برانگیخت و توانستند با تهمت هایی مبنی بر دوستی با روس ها عباس میرزا را وادار کنند تا او را پس از یک سال وزارت از این پست برکنار کند. او سه سال در تبریز به بیکاری گذراند، اما در نهایت پس از سه سال معزولی و خانه نشینی، در سال 1241 هجری قمری دوباره به پیشکاری آذربایجان و وزارت نایب السلطنه منصوب شد.

در سال 1205 هجری شمسی فتحعلی شاه قاجار به آذربایجان رفت و از رجال ، اعیان ، روحانیون ، سرداران ، سران ایلات و عشایر دعوت کرد تا در مجلسی درباره صلح یا ادامه جنگ با روس ها اظهار نظر کنند؛ در این مجلس تـقریبا عقیده همگان به ادامه جنگ بود، اما قائم مقام بر خلاف عقیده همه با مقایسه نیروی مالی و نظامی طرفین، معتقد بود که به ناچار باید از در دوستی با روسیه در آمد، نظری که البته بعدها درستی آن به همه ثابت شد؛ اما در آن مجلس همهمه ای به راه افتاد و بسکمک او را به داشتن روابط پنهانی با روس ها متهم کردند، از همین رو او دوباره از کار برکنار و به خراسان اعزام شد. جنگ با روس ادامه یافت و به شکست ایران انجامید و در ماه آبان سال 1206 هجری قمری قوای روس به فرماندهی گرافپاسکوویچ تا تبریز جلو آمد و درنهایت منجر به عقد قرارداد ترکنمچای شد؛ ناگفته نماند که در این زمان هم اگر درایت قائم مقام نبود؛ ممکن بود تبریز هم در ترکمانچای از ایران جدا شود.

پس از این اتفاق فتحعلی شاه، فرخ خان پیش خدمت خود را به مشهد فرستاد و پس از عذرخواهی از قائم مقام او را به تهران طلبید و برای عقد صلح با دولت روسیه به تبریز فرستاد. میرزا ابوالقاسم در کار صلح و عقد معاهده با روس، جدیت بسکمک از خود نشان داد و سرانجام عهدنامه ترکمانچای به خط قائم مقام نوشته شد.

ایران آن قدر زهر خورده است که دیگر رمقی برای او نمانده است

در سال 1249همری قمری؛ نائب السلطنة عباس میرزا در مشهد درگذشت، او قبل از مرگش در کنار حرم امام رضا (ع) از قائم مقام خواست که محمدمیرزا را بر تخت پادشاهی بنشاند و یک سال بعد که فتحعلی شاه از دنیا رفت با کمک قائم مقام محمدمیرزا بر تخت پادشاهی نشست و قائم مقام صدر اعظم او شد.

ناگفته نماند که فتحعلی شاه حدود 270 فرزند داشت که همه آنها، کم وبیش، داعیه حکومت داشتند و هر یک از پسران او در گوشه ای از این مملکت نوای استقلال سر دادند. ظل السلطان در تهران، حسینعلی میرزا در فارس، شجاع السلطنة در کرمان و ملک آرا در مازندران. انگلیسی ها هم که به دنبال تجزیۀ ایران به صورت چند ایالت ناتوان و دست نشانده بودند، سعی کردند تا ایالات جنوب را تحت حکومت قطعی دست نشاندگان خود در آورند؛ اما قائم مقام تمام فتنه های داخلی ایران را دفع کرد و معتمد الدوله را برای رفع شورش های استعماری جنوب فرستاد؛اقدامی که اولین برخورد سخت قائم مقام با انگلیس ها بود. بعد از معاهده ترکمانچای انگلیسی ها می خواستند مثل امتیازات آن معاهده را برای دولت خود از ایران بگیرند؛ لذا درصدد انعقاد یک قرارداد با ایران بودند که با مخالفت شدید قائم مقام روبرو شدند؛ انگلیسی ها همچنین درصدد ساخت کنسول خانه در ایران بوده و حتی با روسیه هم توافق کردند؛ اما باز هم قائم مقام مخالف این اقدام بود.

قائم مقام همچنین در پاسخ به مامور انگلیسی که در پی تاسیس کنسولگری بود، استدلال کرد که کنسول خانه برای ایران زهر است و چون وزیر مختار گفت؛ چون روس ها دایر کرده اند، کنسولگری، حکم پاد زهر را دارد، قائم مقام در جواب می گوید: ایران آن قدر زهر خورده است که دیگر رمقی برای او نمانده است.

جیمز فریزر در تمجید از مقاومت و عدم اعتماد قائم مقام در برابر بیگانه نوشته است: دفاع او از منافع و حقوق مردم ایران سیمای مرد وطن پرستی را نشان می دهد که در برابر زد و بندهای سیاسی همسایگان، سخت ایستادگی و مبارزه می کرد. قائم مقام مردی متفاوت از بسکمک از رجال زمانه خود بود، چنانچه هر جا صلاح می دانست حتی در حضور شاه، نظر صائب خویش را ارائه می داد، چنانچه در رایزنی و مشاورتی که فتحعلی شاه برای آغاز جنگ ترتیب داده بود بر خلاف همه رجال متملق با دور اندیشی، به زیان جنگ با روسیه اشاره کرده بود و به فتحعلی شاه یادآور شده بود: کسی که شش کرور مالیات می گیرد (شاه ایران) با کسی که ششصد کرور، (دولت روس) از در جنگ درنمی آید.

کمپبل وزیر مختار انگلیسی در تهران می نویسد: هیچ استدلالی نبود که برای قانع کردن محمدشاه و وزیرش در اثبات منافع قرارداد های بازرگانی با انگلیس به کار نرفته باشد. اما تمام براهین در قائم مقام اثر نکرد و جواب ما را نمی داد.

همچنین اگرچه خود قائم مقام با تنظیم قرارداد ترکمانچای جنگ با روسیه را به خاتمه رسانده بود؛ اما همواره با اجرای قراداد گلستان و قرارداد ترکمانچای به شدت مبارزه کرد، در تاریخ آمده که او به وزیر مختار روس گفته است که این قرارداد تحمیلی است و من به مردی و نامردی در تخریب آن خواهم کوشید. قائم مقام برای سر و سامان دادن به امور مالی دربار، دست مفت خوران را از خزانه دولت کوتاه کرد و برای خود، دشمنان بسکمک تراشید، او از حقوق شاه و درباریان کم و حقوق های بی مورد را حذف کرد. تکه کلام قائم مقام فراهانی این بود که: دولت سرباز می خواهد، دعاگو نمی خواهد.

قائم مقام فراهانی در بخشی از یک نامه خصوصی می نویسد: مِن بعد بساط کهنه برچینید و طرح نو در اندازید. با اهل آن شهر معاشرت کنید و مربوط شوید، دعوت و صحبت نمایید، از جوانان قابل و پیران کامل آنها، چند نفری که به کار خدمت آیند انتخاب کنید. متنی که نشان از علاقه او به شایسته سالاری در کشورداری دارد.

ﻗﺎﺋﻢﻣﻘﺎﻡ ﻓﺮﺍﻫﺎﻧﯽ ﺗﻨﻬﺎ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﻧﺘﻮﺍﻧستیم ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﺨﺮﯾﻢ

با این همه خدمت به صدارت محمد شاه؛ دیری نپایید که سخت گیری هایش درباره انگلستان ذیل ایجاد تجارتخانه و دریافت امتیاز از دولت ایران باعث دشمنی آن ها با قائم مقام شد؛ سِر جان کمپبل، کننده انگلستان در کشورمان با اخذ بودجه و خرج آن در جهت بدنام کردن میرزا پیروز شد موجب بدبینی مردم و حکومت به او شود.

از سوی دیگر میرزا ابوالحسن خان ایلچی (حقوق بگیر انگلیس) توانست با این ادعا که قائم مقام با روس ها سَر و سِر دارد و به دنبال سرنگونی شاه است شاه را نسبت به قائم مقام بدبین کند؛ او در حضرت عبدالبزرگ بست نشست تا شاه قائم مقام را خلع کند.

در نهایت حاجی میرز اآقاسی که از ابتدا هم مخالف جانشینی او به جای پدرش بود پیروز شد در دومین سال سلطنت محمدشاه فرمان قتل قائم مقام را از شاه بگیرد و شاه در سال دوم سلطنت خود (1835 میلادی) دستور داد او را در باغ نگارستان، محل ییلاقی خانواده سلطنتی، زندانی و پس از چند روز خفه کردند و بدین ترتیب به زندگانی مردی که از بزرگان ایران بود، در سال 1214 هجری خورشیدی خاتمه داده شد.

ﺳﻔﯿﺮ ﺍﻧﮕﻠﯿﺲ، درباره ﻗﺘﻞ ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻘﺎﻡ ﻓﺮﺍﻫﺎﻧﯽ ﺩﺭ ﮐﺘﺎﺏ ﺣﻘﻮﻕ ﺑﮕﯿﺮﺍﻥ ﺍﻧﮕﻠﯿﺲ ﺩﺭ ﺍﯾﺮﺍﻥ نوشته است: ﻗﺎﺋﻢﻣﻘﺎﻡ ﻓﺮﺍﻫﺎﻧﯽ ﺗﻨﻬﺎ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﻭﻃﻦ ﭘﺮﺳﺘﯽ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﻧﺘﻮﺍﻧﺴﺘﻪ ﺑﻮﺩﯾﻢ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﺨﺮﯾﻢ، ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﻧﺎﻣﻪ ﺍﯼ ﺑﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﻋﺎﻟﯿﻪ ﺍﻧﮕﻠﯿﺲ ﻧﻮﺷﺘﻢ ﻭ ﺑﺮﺍﯼ ﮐﺸﺘﻦ ﺍﯾﺸﺎﻥ ﺩﺭﺧﻮﺍﺳﺖ ﭘﻮﻝ ﮐﺮﺩﻡ ؛ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﮐﻪ ﭘﻮﻝ ﻓﺮﺳﺘﺎﺩه ﺷﺪ، ﺷﺒﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺟﻤﻌﻪ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺭﻓﺘﻢ ﻭ ﻣﻘﺪﺍﺭﯼ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻭ ﻭ ﻣﻘﺪﺍﺭﯼ ﻫﻢ به ﻋﻮﺍﻣﻠﺶ ﺩﺍﺩﻡ ﻭ ﮔﻔﺘﻢ: ﺑﺎﯾﺪ ﮐﻪ ﻭﯼ ﺭﺍ ﺗﮑﻔﯿﺮ ﮐﻨﻨﺪ؟! ﻓﺮﺩﺍ ﺩﺭ ﻫﻤﻪ ﻣﺴﺎﺟﺪ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺭﻭﺣﺎﻧﯿﻮﻥ ﺑﺮ ﻣﻨﺒﺮ ﺭﻓﺘﻪ ﻭ ﺑﺎﻧﮓ ﺑﺮ ﺁﻭﺭﺩﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺍﯾﻦ ﮐﺎﻓﺮ ﻓﺮﯾﺎﺩ؛ ﻓﺮﯾﺎﺩ ﺍﻭ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺳﻼﻡ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺯﻣﯿﻦ ﺯﺩه ﺍﺳﺖ ؛ ﺳﺮ ﻭ ﺻﺪﺍ ﮐﻪ ﺑﺎﻻ ﮔﺮﻓﺖ ﺷﺎه ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻋﺰﻝ ﮐﺮﺩ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﯾﮏ ﻫﻔﺘﻪ، ﻓﺮﻣﺎﻥ ﻗﺘﻞ ﺗﻨﻬﺎ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﻭﻃﻦ ﭘﺮﺳﺖ ﺭﺍ ﺍﻣﻀﺎﺀ ﮐﺮﺩ. ﭘﺲ ﺍﺯ ﻗﺘﻞ ﺁﻥ ﺑﺰﺭگﻣﺮﺩ، ﺳﻮﺍﺭ ﺑﺮ ﺍﺳﺐ ﺷﺪﻡ ﺗﺎ ﻭﺍﮐﻨﺶ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺷﻬﺮ ﺑﺒﯿﻨﻢ. ﺩﯾﺪﻡ ﺍﯾﻦ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﺑﻠﻪ ﻓﺮﻭﻣﺎﯾﻪ ﺑﺴﺎﻥ ﺷﺐ ﻋﯿﺪ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺁﻏﻮﺵ ﮐﺸﯿﺪه ﻭ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪﻥ ﺍﯾﻦ ﮐﺎﻓﺮ ﻣﻠﺤﺪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺗﺒﺮﯾﮏ ﻣﯽ ﮔﻮﯾﻨﺪ!

در آن روزگاران قائم مقام تنها ایرانی بود که تلاش داشت اقتصاد ایران را با تکیه بر امکانات داخلی نجات دهد و شاید یکی از نخستین کسانی بود که در میان ذوق زدگی درباریان در مقابل اجناس اروپایی به نقش واردات بی رویه از ممالک فرنگ پی برد و به قول خود می خواست با تجارت بی در به مبارزه برخیزد، چرا که عدم کنترل ورود و خروج کالا را باعث ویرانی تجارت ایران و خارج شدن طلای کشور به نفع بیگانه می دانست؛ اما در نهایت سرسپردگی غرب پرستان آن زمان تیغ کینه را دامن گیر او کرد.