همه راهنماهای برنامه درسی حوزه های تربیت و یادگیری مصوب شدند - وبلاگ آژانس الکترونیکی

به گزارش وبلاگ آژانس الکترونیکی، تهران (پانا) - شورای هماهنگی علمی سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی با حضور مسؤولان سازمان پژوهش و نمایندگانی از معاونت ها و بخش های ستادی برگزار و با تصویب چهار راهنمای برنامه درسی، همه راهنماهای برنامه درسی حوزه های تربیت و یادگیری به تصویب رسیدند.

به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی، در ابتدای یکصدوسی چهارمین جلسه شورای هماهنگی علمی سازمان پژوهش؛ احمد احمدی، سرپرست گروه پژوهش و برنامه ریزی و حوزه تربیت و یادگیری علوم تجربی، در شرح این راهنما گفت: تهیه این راهنما از آبان سال گذشته آغاز اما به شکل جدی از ابتدای سال 99 آغاز شد تا بعد از سال ها یک راهنمای جامع و قابل اعتماد در این عرصه تدوین گردد البته گروه علوم تجربی پیش از این نیز یک راهنما فراوری نموده بود اما به جرأت می توان گفت که آن برنامه در مقایسه با این راهنما، بسیار متفاوت است زیرا این راهنما پرمحتوا و غنی تر است.

حوزه تربیت و یادگیری علوم

وی درباره مراحل اجرای این راهنما، بیان نمود: در اولین مرحله، اسناد اصلی را که در اختیار ما قرار داده شده بود، مطالعه کردیم و گزاره های مرتبط گزینش و بر اساس تجزیه و تحلیل ، دلالت ها را از آن استخراج کردیم. بخش دیگر کار ما، مربوط به مطالعه برنامه های درسی و آموزش علوم در سطح دنیا و استخراج دلالت های آن بود. البته قبل از تحقیقات اجرا شده در این جهت را نیز مورد آنالیز قرار دادیم. تحلیل وضع موجود نیز از دیگر بخش ها بود که به آن توجه داشتیم.

احمد احمدی درباره راهبردها، اهداف، ایده ها و جهت دستیابی به این راهنما شرح داد و گفت: در بخشی از این راهنما، ما درباره مربیان و معلمان نکاتی را مطرح کردیم، بر همین مبنا، الزاماً یک معلم در این عرصه باید، طبیعت و منابع را به عنوان امانت الهی ببینند زیرا این مسأله بر نوع آموزش تأثیرگذار است.

وی در ادامه بخش های مختلف این راهنما شامل اهداف، نقاط هدف گذاری و ابعاد مختلف نظری و اجرایی را شرح داد. در این جلسه، سایر مدیران و مسؤولان حاضر، نقدها و پیشنهادات خود را درباره این برنامه راهنما مطرح کردند.

رفع شدن نگرانی در حوزه تربیت و یادگیری ریاضی و علوم

پس از این بخش، حسن ملکی، رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی و معاون وزیر آموزش و پرورش ضمن تشکر از مسؤولان اجرای این برنامه، گفت: از آن زمانی که این اقدامات تحولی در سازمان آغاز شد، شخصاً در بین 11 حوزه تربیت و یادگیری؛ قدری نگران بخش حرفه ای و کارشناسی دو حوزه علوم تجربی و ریاضی بودم. این برای من سؤال بود که این رویکرد تحولی و آفتاب در این دو حوزه چگونه خواهد تابید؟

وی اضافه نمود: فکر می کنم، با وجود نگرانی هایی که داشتم، حقیقتاً این دو گروه در عمل نشان دادند پیروز شده اند. برنامه ارائه شده امروز مبتنی با اسناد تحولی راهنما و نه همسوسازی است زیرا معتقدم که همسوسازی برآورنده اهداف تحولی نیست.

معاون وزیر آموزش و پرورش تأکید کرد: قطعاً این برنامه ها احتیاج به اصلاحات در بخش هایی دارد اما شرحاتی برای روشنگری بعضی امور احتیاج است. وقتی از هدف های دوره حرف می زنیم مبنای کار ما، هدف های دوره های تحصیلی به علاوه شایستگی های پایه است. در بین صحبت دوستان، ویژگی های مربیان و تقویت آن به درستی اشاره شد و من نیز بر آن تأکید می کنم و مخصوصاً بر دانش تربیتی و مهارت های تدریس تأکید دارم.

ملکی گفت: در اهداف این بخش، تفکر و ایده های اساسی استنباط شده، ضمن اینکه ارتباط این حوزه ها با حوزه های دیگر نیز به صورت جدی دنبال شده و یکی از کارهای اجرا شده این است که انتظارات حوزه ها با یکدیگر تبادل شده و یک مبادله مفهومی انجام گردد.

تقویت تفکر واگرا

وی اضافه نمود: باید روش های تدریسی که ارائه می دهیم، در فضای مفهومی درس علوم، دیدگاه گسترده ای را برای دانش آموز باز کند و قدری ذهن دانش آموزان را از اهداف ما هم فراتر ببرد و تفکر واگرا را تقویت کند به همین خاطر می توان در روش ها اندکی بازاندیشی کرد.

حوزه تربیت و یادگیری کار و فناوری

در ادامه حمید یزدانی سرپرست حوزه تربیت و یادگیری کار و فناوری گفت: ما اسنادی مانند قوانین نظری، سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، نقش جامعه کشور و نظام جامعه فنی و حرفه ای را آنالیز کردیم. مخاطبان ما نیز معلمان، دانش آموزان، کارشناسان و خانواده ها هستند که بر روی آنها تمرکز کردیم.

وی ادامه داد: کار مبتنی بر شایستگی و رویکرد جهت دار با فناوری، از جمله مباحثی بود که بر روی آن تمرکز داشتیم. در بخش فناوری نیز سعی کردیم شامل فرهنگ و ارزش ما باشد به همین خاطر در بحث ایده های کلیدی مفاهیم، مهارت ها و ارزش ها را مدنظر قرار دادیم زیرا توجه ما به سه نوع تربیت فناورانه، آمادگی ورود به حرفه و شغل بوده است.

وی بیان نمود: نزدیک به 80 درصد مشاغل ما احتیاج به دانشگاه ندارند بنابراین سعی کردیم که بر این بخش تمرکز داشته باشیم. بنابراین به ارزش کار و فراوری توجه ویژه ای داشتیم، به همین خاطر بحث توسعه انسانی و ایجاد مشاغل را در این راهنما داریم.

کاروفناوری: تقویت بُعد عملی و فناوری

حسن ملکی، رئیس سازمان در این بخش گفت: اگر بخواهیم برنامه درسی کار و فناوری را در یک جمله تعریف کنیم، باید بگوییم که تزریق عمل و مهارت بر پیکر نظر به شمار می رود، به این معنا که اگر کار و فناوری می خواهیم، باید بعد عملی و فناوری را در همه بخش ها تقویت کنیم. در وضع موجود شرایط این گونه است که دانش آموز دوره ابتدایی و دوره اول متوسطه را سپری می نماید و در دوره دوم، شاخه فنی و حرفه ای را انتخاب می نماید، اما این امر سبب می گردد که دانش آموز در بدو ورود به رشته حیران بماند زیرا عملاً ورود او، شبیه به مهمان ناخوانده ای است که دانش و مهارت لازم برای ورود به این عرصه را ندارد زیرا در دوره های قبلی، بُعد کار و فناوری تزریق نشده و دانش آموز به این عرصه ناآشناست بنابراین سعی کردیم که کار و فناوری بر پیکر برنامه های درسی آموزش عمومی تزریق گردد تا آرام آرام دانش آموزان با این مهارت ها آشنا می شوند و در دوره دوم شاخه فنی و حرفه ای یا کاردانش را آگاهانه تر انتخاب نمایند.

وی ادامه داد: این کار در راستای استعدادیابی است یعنی اگر این کار بر اساس نظام مشاوره و راهنمایی در دوره ابتدایی ایجاد گردد، اتفاقی که خواهد افتاد این است که دانش آموزان از همان آموزش عمومی آرام آرام به سوی شاخه ها و زمینه های تحصیلی که علاقمند هستند، راهنمایی می شوند بنابراین استعدادیابی با این مسئله یعنی ورود کار و فناوری به آموزش عمومی درآمیخته است که اتفاق بسیار مبارکی است.

حوزه تربیت و یادگیری زبان و ادبیات فارسی

ملاحت نجفی عرب در بخش سوم این جلسه به شرح گزارش راهنمای برنامه درسی در حوزه تربیت و یادگیری زبان و ادبیات فارسی پرداخت و گفت: در بخش نخست این کار سه کارگروه تخصصی زبان آموزی، ادبیات و بخش هویت و فرهنگی اسلامی و ایرانی شکل گرفت. در ادامه نیز، شورای برنامه ریزی زبان و ادبیات فارسی را تشکیل دادیم که متخصصان مختلف در عرصه ادبیات معاصر، کودک و نوجوان، ادبیات کلاسیک و ... در آن حضور داشتند.

وی ادامه داد: ما در کارگاه های آموزشی طراحی و تدوین برنامه های درسی و حوزه های یادگیری شرکت کردیم و جلسات متعددی شکل گرفت که توانستیم طی آن با اسناد بالادستی آشنا شده و به مطالعه آنها بپردازیم. در مرحله بعدی محتوای این اسناد مطالعه شد و دلالت های تأثیرگذار بر حوزه تربیت و یادگیری زبان و ادبیات فارسی را استخراج کردیم.

نجفی عرب ادامه داد: ما درادامه پژوهش های مرتبط با حوزه زبان و ادبیات فارسی را مورد آنالیز قرار دادیم. همچنین پژوهش های مختلف داخلی مانند مقالات، گزارش ها و ... در کنار پژوهش های خارجی نظیر برنامه های درسی کشورهای مختلف و ... مورد آنالیز و استفاده نهاده شد.

حسن ملکی پس از ارائه پیشنهادات مدیران حاضر در جلسه، گفت: از چند جهت باید یک توازن در برنامه زبان و ادبیات فارسی برقرار گردد. ما در برنامه تحولی زبان و ادبیات فارسی، انتظار داریم که این بخش محصور در اهداف ویژه خود نباشد و بستر و امکانی فراهم کند که دانش آموزان به هویت ملی و اسلامی خود، دست پیدا نمایند.

وی اضافه نمود: ما باید این امر را در انتخاب شعرا، نویسندگان و ... مبنا قرار دهیم. ادبیات مقاومت و پایداری نیز، در این عرصه نباید فراموش گردد زیرا امری ضروری و ارزشمند است البته یکی از ویژگی های خوب کتاب های فعلی ما نیز همین امر است.

حوزه تربیت و یادگیری آداب و مهارت های زندگی و بنیان خانواده

در بخش خاتمهی این جلسه سجاد مهدیزاده، به تشریح راهنمای درسی حوزه تربیت و یادگیری آداب و مهارت های زندگی و بنیان خانواده پرداخت و گفت: مهم ترین مسئله و مشکل ما در این بخش، نبود یک دیسیپلین و فرایند معین در این حوزه بود بر همین مبنا و در این جهت علاوه بر مطالعه اسناد بالادستی، سعی کردیم بیش از اینکه به قلمرو ثبت شده، به ادبیات علمی بپردازیم.

او ادامه داد: اصولاً ساختار آموزش ما به گونه ای است که گاهی افراد با داشتن مدرک دکترا و مهندسی نیز، در مهارت های زیست فردی و ارتباطی دچار مشکل هستند بنابراین کوشش ما این بود که این حوزه تا حدودی چنین مواردی را شفاف و روشن کند. در این جهت ما، هر سند و پژوهشی که در این سال ها درون سازمان پژوهش انجام شد و سیاست های بالادستی و سیاست های عرصه زنان و خانواده را مورد آنالیز قرار دادیم.

این مقام مسؤول تأکید کرد: این حوزه مبتنی بر زندگی است بر همین مبنا نیز ما در حوزه سبک و مهارت زندگی، با یک گستردگی موضوعی روبرو هستیم و در این عرصه برخلاف بسیاری حوزه های دیگر، دنیا بینی بسیار پررنگ است. در عین حال عمر آموزش مهارت زندگی در ایران و دنیا نسبت به سایر حوزه ها کمتر است و همه این مسائل برای ما جهتی ناهموار را ایجاد کرد. در این عرصه علاوه بر آموزش و پرورش، بخش های دیگر نیز باید وارد عمل شوند زیرا این عرصه دارای ابعاد مختلفی نظیر امداد، آموزش والدین و ... نیز هست با این وجود ما تمام سعی خود را کردیم که به یک اشباع در این عرصه دست پیدا کنیم.

آنالیز و تصویب راهنماهای برنامه درسی کاری جهادی بود

ملکی نیز در خاتمه این جلسه، آنالیز 11 حوزه را کاری جهادی دانست و گفت: این برنامه یک ویژگی دارد که در 10 حوزه دیگر نیست یا بسیار کم رنگ تر است زیرا این برنامه خود زندگی است و این کار را پیچیده می نماید. به همین دلیل نیز، پیچیدگی خود زندگی در این حوزه نیز متجلی است و جمع کردن ابعاد عمیق و وسیع این کار سخت است زیرا حوزه ای عریض و طویل است اما به هر حال باید این عرصه را مهندسی کرد و هندسه ای به کار داد زیرا راهی جز این نیست.

وی اضافه نمود: دفاع غیرعامل که مربوط به دفاع غیر نظامی است از جمله موضوعاتی است که باید بدانیم در این برنامه چه جایگاهی دارد؟ آسیب های نو پدید نه مواردی که معروف هستند و به نحوی کهنه شده اند، منظور آسیب های اخلاقی در کجای این برنامه است؟ سبک زندگی نیز مسئله بسیار مهمی است زیرا یکی از برنامه های دشمنان این نظام تغییر ذائقه فرزندان ماست که متأسفانه در بعضی نقاط پیشروی هایی هم داشته است. هجوم رسانه ای، غرب زدگی، سواد خانوادگی، پیری جمعیت و ... حقایقی هستند که باید در این درس به آن پرداخته گردد. هر چند در مطالعات اجتماعی و حتی در ادبیات فارسی هم باید دنبال گردد اما ظرف اصلی این درس است. ارتباط با معاونت پرورشی در این درس بسیار لازم است و ما باید با معاونت پرورشی هماهنگی محتوایی داشته باشیم زیرا این درس صرفاً با کتاب پیش نمی رود و بسته تربیتی آن باید فعالیت محور باشد. ما باید خود را برای متمم این درس آماده کنیم زیرا این بخش خاتمه کار ما نیست.

در این نشست شورای هماهنگی علمی سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی علاوه بر مسؤولان و همکاران سازمانی، نمایندگانی از معاونت ها و بخش های مختلف حوزه ستادی نیز به صورت حضوری و یا مجازی حضور داشتند.